توضیحات در مورد وقت امساک صحیح

در امساکیه ها و اوقاتیکه تقویم ترکیه آماده کرده، و در اینترنت نیز منتشر می شود، زوایای ارتفاع، زمان تمکین و اوقات نماز مربوط به زوایای ارتفاع خورشید از افق شرعی می باشد یعنی، زاویه های ارتفاع از افق به هیچ وجه تغییر داده نشده، اوقات نماز و روزه بطور صحیح داده شده است. وقت امساک، در چهار مذهب هم، در پایان (شب شرعی) شروع می شود. یعنی، در آن وقت شروع می شود که، سفیدی ای بنام (فجر صادق)، در شرق در یک نقطه خط افق ظاهری دیده می شود. روزه نیز، در این وقت شروع میشود. یعنی هنگامیکه خورشید ۱۹ درجه به افق ظاهری نزدیک شد، (سفیدی) شروع میشود.

متخصص علم هيئت (نجوم) اسلامی احمد ضيا بگ در کتاب (ربع دايره)  ميگويد که : (اروپائيان، وقت شروع فجر صادق را، وقت کاملاً گسترده شدن سفيدی بر روی افق حساب ميکنند. از اين سبب، در محاسبات فجر، ارتفاع خورشيد را (۱۸-) درجه ميگيرند. در حاليکه ما، وقت اولين رؤيت سفيدی بر روی افق را حساب می کنيم. ازين سبب نيز آن وقت را می يابيم که ارتفاع شمس (خورشيد) در (۱۹-) درجه می باشد. زيرا علمای اسلام، بيان داشته اند که، وقت امساک، وقت گسترده شدن سفيدی بر روی افق ظاهری نبوده، بلکه وقت اولين رؤيت سفيدی بر روی افق می باشد).

در سال ۱۳۱۶ هجری قمری (۱۸۹۸م.) در کتابی بنام (مختصر علم هیأت) که تحت نظارت معارف چاپ گردیده، گفته می شود که: (وقت فجر (وقت امساک) از روی ۱۹- درجه حساب کرده می شود. با کسر کردن تمکین از فجر، امساک یافته می شود). در همه اوقات نیز ۱۰ دقیقه تمکین استفاده کرده میشود.
در مکتب بحریه، کتابی که بعنوان کتاب درسی تعلیم داده می شود و در همان مکتب، کتابی بنام (هیأت فلکیه) که توسط معلم هیأت فنی و سیر سفائن "آسترونومی و سیر کشتی ها" نوشته مصطفی حلمی افندی بوده و تحت نظارت معارف چاپ شده ، در همه اوقات نماز ۱۰ دقیقه تمکین استفاده شده، برای امساک ۱۹- درجه گرفته شده است.

کدوسی در کتاب (ربع دایره) می گوید که: (فجر، با نزدیک شدن کناره جلویی خورشید، به اندازه ۱۹ درجه به افق شرعی شروع می شود).

ابن یونس (۱۰۰۹م.)، برای سفیدی روز (امساک) ۱۹ درجه گرفته و جدولهایش را نسبت به این مقدار تنظیم کرده است.

ابن شاطر که در صده چهاردهم زندگی کرده، برای تان روز و شب (فجر)، زاویه پایین آمدن خورشید به افق را ۱۹ درجه گرفته و همعصر خود الحریری نیز جدولهایش را بر اساس این مقادیر حساب کرده است. در امپراتوری عثمانی در جدولهای مربوط به اوقات نماز که آماده شده، مقادیر پایین آمدن خورشید نسبت به افق ابن شاطر استفاده شده است.

قاضی احمد مختار پاشا، در آثارش بنام (اصلاح التقویم) و (ریاض المختار) نوشته است که متخصصان علم هیأت، برای شفق (وقت عشاء) خورشید ۱۷ -درجه در زیر افق و برای فجر (وقت امساک) ۱۹-  درجه بودنش ائتلاف دارند.

یعنی، علمای اسلام در طول قرنها، در وقت فجر (امساک)، (۱۹- ) درجه بودن ارتفاع خورشید در زیر افق را فهمیده اند، نادرست بودن ارقام دیگر را خبر داده اند. فتوی اینگونه است. کسانیکه مجتهد نیستند، حق ندارند که این فتوی را تغییر بدهند. عباداتی که به فتوی مطابق نمی باشند، صحیح نمی شوند. لازم و ضروری است که مسلمانان در کارهای دینی، نه به مسیحیان و بی مذهبان، بلکه به علمای اسلام تابع شوند.

طبیعتاً رصد خانه قندیللی دانشگاه بوغاز ایچی جمهوری ترکیه، با نوشته خود در تاریخ ۰۸/۰۷/۱۹۹۲ و شماره ۱۳۵۴ در اوقات امساک و عشاء درجه های خورشید در زیر افق و مدت تمکین، از سال ۱۴۰۰ تا به حال تطبیق گردیده، یعنی، برای عشاء (شفق) بشکل (۱۷- ) درجه در زیر افق، برای امساک (فجر) نیز بشکل (۱۹- ) درجه بودنش و در ارتباط با مدت تمکین نیز،

"مدتی که بعنوان تمکین نامگذاری شده: بمیان آمده از مجموع مقادیر زمان، قطر ظاهری خورشید، زاویه افق که از ارتفاع محل رصد بمیان آمده، مقدار شکست در افق و از پارالاکس افقی خورشید میباشد.

این مقدار (تمکین) نسبت به حسابهای انجام یافته برای یک محل رصد معین، در تاریخ های متفاوت بین ۸ الی ۱۰ دقیقه می باشد. از این نظر بطور کلی گرفتن مقدار تمکین بمدت ۱۰ دقیقه و کاستن این مقدار از اوقات قبل از ظهر و اضافه کردن این مقدار به اوقات بعد از ظهر به صورت عادت در آمده است." خبر داده تأیید شده است.

دکتر محمد الیاس در اثرش بنام (A modern Guide to astronomical Calculations of Islamic Calendar, Times, Qibla) در مورد فجر اطلاعات با ارزشی میدهد و گرافیک تان (فجر و شفق) های اسلامی را میکشد. این گفته دکتر الیاس به موضوع ما روشنی می بخشد، می گوید که: (اوایل من نیز تابع «بگوی» شده و در فجر و شفق ها درجات کوچکی استفاده کردم. لیکن بعداً تحت روشنایی تحقیقات و اطلاعات تازه ایکه انجام داده بودم، خطا بودن این را فهمیدم. شیخ طاهر آسترونوم (هیأت شناس) مشهور مالزیایی برای فجر ۲۰ درجه، برای عشاء ۱۸ درجه گرفته است. پیشنهاد کردن حتی کمترین مدت برای فاسد شدن روزه، موضوعی می باشد که روی آن باید خیلی ایستاد. خیلی باید دقت کرد. در شروع کردن به روزه نیز استفاده (تمکین) به فاصله ده دقیقه جائز می باشد).

از تأسیس ریاست امور دینی ترکیه، تا سال ۱۹۸۳ میلادی، دائر بر اعجاب استفاده کردن ارتفاع (۱۹- ) درجه در وقت امساک، با چند مدرک، همراه با منابع آنها، در همین پایین بیان می کنیم. از اینها، آن مدارکیکه در وب سایت ریاست امور دینی در حال حاضر نیز در انتشار می باشد در ذیل بیان شده است.
در صفحات اول و آخر (تقویم ضیا) تاریخ ۱۹۲۶ میلادی، که "متخصصان آسترونومی" و "ریاست هیأت مشاوره امور دینی" بطور مشترک آماده و نشر کرده اند نوشته است که: "این تقویم، از طرف ریاست هیأت مشاوره امور دینی تدقیق شده و با تصدیق ریاست جلیله طبع گردیده است." در خصوص تغییر ندادن اوقات نمازی را که علمای با ارزش و هیأتی که شامل متخصصان آسترونومی بوده، صحیح بودنش را تصدیق نموده اند، المالیلی حمدی یازیر (الماليلی حمدی يازير توفی سنة ۱۳٦۱ هـ. [۱۹٤۲ م.] فی استانبول) در بیست و دومین جلد مجموعه (سبیل الرشاد)، معلوماتی را در این خصوص مفصلاً بیان کرده است.

در سال ۱۹۵۸، در جواب نوشته نویسنده یک روزنامه که "اوقات نمازیکه از طرف ریاست امور دینی نشر کرده می شود غلط می باشد"، عیناً چنین می نویسد: "... به وقت امساک که می رسیم، در نوشته تان می گویید که: "هم انگلیسها، هم آمریکایی ها، هم فرانسوی ها این وقت را بصورتیکه وقتی خورشید ۱۸ درجه زیر خط افق قرار دارد را قبول کرده اند. آیا این سه ملت که مسیحی می باشند، در وقت امساک کدام عبادات را دارند که این درجه را برای وقت امساک بصورت اساس و معیار قبول کنند. حتی اگر این چنین نیز باشد، در حالیکه وقت مذکور (وقت امساک) از طرف هیأت شناسان اسلام (متخصصان آسترونومی اسلامی) نسبت به قواعد اسلامی تقدیر شده است، در این خصوص، مجبوریت تابع شدن به خارجی ها از کجا بمیان می آید؟ وقت امساک لحظه طلوع مبدأ فجر می باشد (یعنی، زمان دیده شدن سفیدی در افق شرعی بحالت یک نقطه می باشد.) هیأت شناسان سابق ما (همه متخصصان آسترونومی اسلام که اوایل آمده اند) تطابق کردن این لحظه را در ۱۹ درجه به انحطاط شمس (۱۹ درجه در زیر افق بودنش را) قبول کرده اند. پس درجه ایکه هیأت شناسان اسلام (متخصصان آسترونومی اسلام) برای وقت امساک قبول کرده اند ۱۸ درجه نبوده، ۱۹ درجه می باشد. لازم و ضروری است که محاسبه اوقات نماز نسبت به این درجه حساب کرده شود و حسابهای موجود در تقویم ما نسبت به این درجه می باشد." بعد از این اطلاعاتی که داده اند، "فرمول وقت امساک را نشان میدهیم. حساب را نسبت به این انجام دهید و انجام دهانید. در نتیجه دیده خواهد شد که وقت نوشته شده در تقویم بطور صحیح بدست خواهد آمد و فهمیده خواهد شد که اذهان را بیهوده گیج کرده اند." بعد از این بیان، بعنوان مثال محاسبه اوقات نماز با فرمولهای لگاریتمی و مثلثاتی انجام داده شده، بعد از اضافه کردن مقدار مدت تمکین، مدت امساک بدست آمده، با نوشته مذکور به نویسنده روزنامه فرستاده شده است. اوقات نماز امساک نشر یافته در آدرس اینترنتی و در تقویم ترکیه، کاملاً مانند اطلاعاتی است که در اینجا بیان شده، ۱۹ درجه در زیر افق استفاده شده و به اندازه مدت تمکین به جلو گرفته شده، حساب کرده می شود.

در ترکیه، تا به سال ۱۹۸۳، هیچ کس مدت تمکین و ارتفاع های خورشید در زیر خط افق (زوایای ارتفاع آن) را تغییر نداده است، همه علما، اولیا، شیخ الاسلام ها، مفتی ها، همه مسلمانان، در طول قرنهای دراز نمازهای خود را در اوقات شرعی شان ادا کرده اند و به روزه های خود در اوقات شرعی شان شروع کرده اند. اکنون نیز، برای هر مسلمان لازم و ضروری است که از این اجماع مسلمین جدا نگردند.

ریاست امور دینی در تاریخ ۲۰۱۰/۰۸/۱۳ در نوشته جوابی که به سوال یک خواننده اش داده بود به این شکل بیان می کند که:

"اوقات عبادت؛ خصوصاً در تثبیت نماز عشاء، زاویه پایین آمدن خورشید به افق، برای وقت امساک نیز دانستن زاویه نزدیک آمدن خورشید به افق، موضوع اصلی آسترونوم ها شده است. از روزگار خلیفه مأمون [اعتباراً از تاریخ (۸۱۳م.) ۱۹۸ هجری قمری] به این طرف اوقات امساک و عشاء نسبت به این ارزش ها (برای عشاء ۱۷ درجه، برای امساک ۱۹ درجه) تثبیت گردیده است."

در بیانیه مطبوعاتی ریاست امور دینی در تاریخ ۲۰۱۳/۰۷/۱۷ میلادی؛

(از سایت http://diyanet.gov.tr/tr/icerik/basin-aciklamasi/8204?getEnglish=8204 ریاست امور دینی گرفته شده است.)

گفته می شود که: "در سال ۱۹۴۹ میلادی با دستورالعمل ریاست امور دینی احمد حمدی آق سکی، کمیسیونی متشکل از کامیل میراث، مفتی استانبول عمر نصوحی بیلمن، مفتی ایوب اسماعیل حبیب ارزان و موقت یوسف ضیا گوکچه با ریاست پروفسور فاتین گوکمن مؤسس رصدخانه قندیللی برای مشخص کردن امساک ۱۹ درجه را اساس گرفته اند."

همچنین در صفحه اینترنتی ریاست امور دینی؛

(از صفحه اینترنتی http://www.adanamuftulugu.gov.tr/?Syf=18&Hbr= 13576 ریاست امور دینی گرفته شده است.)

"از طرف دیگر، پروفسور فاتین گوکمن که یکی از مهمترین متخصصان در این عرصه می باشد، در این خصوص اینگونه می گوید: «... در نتیجه رصدهای انجام یافته بمدت طولانی در مکانهای مختلف، در هر مکان و هر زمانی وقوع نهان شدن شفق احمر در انحطاط ۱۷ درجه زیر افق و نهان شدن شفق ابیض و هم طلوع فجر که وقت امساک می باشد در انحطاط ۱۹ درجه را تثبیت نموده اند، حتی راصدهایی که بعداً آمده اند این تثبیت را تصدیق و تأیید کرده بر درجات ۱۷ و ۱۹ متفق و متحد مانده اند. [سبیل الرشاد، جلد سوم، شماره ۶۱، پروفسور فاتین گوکمن] به این شکل گزارش داده شده است.»"

همینطور در صفحه اینترنتی ریاست امور دینی اطلاع می دهد که؛

(از صفحه اینترنتی http://www.adanamuftulugu.gov.tr/?Syf=18&Hbr= 13576 ریاست امور دینی گرفته شده است.)

"... بعضی از کشورهای اسلامی و جمعیت های مسلمان برای اینکه محتاطانه تر حرکت کنند با اساس گرفتن نزدیکی خورشید به افق به اندازه ۱۹ درجه، وقت امساک را پیش تر (جلوتر) گرفته اند. در حقیقت در دو مرکز مسجد حرام و مسجد نبوی که از نظر مسلمانان خیلی مهم است نیز به این صورت عمل کرده می شود."

در جلسه ایکه در تاریخ ۱۹۹۲/۰۵/۲۶ در ریاست امور دینی، با اشتراک مقامات با صلاحیت دیانت و نیز نمایندگان تقویم که انجام یافته، عارف چُک لو نماینده متخصص ریاست امور دینی همراه با در نظر گرفتن نتیجه های رصدهایی که در طول سالها انجام داده، در نتیجه مطابقات ارائه شده در خصوص اساس گرفتن ۱۹ درجه در محاسبه وقت امساک و مناسب بودن استفاده مدت تمکین بصورت ۱۰ دقیقه در ترکیه، با امضاهای آسترونوم ریاست امور دینی و نماینده متخصص عارف چُک لو همراه با مدیر شعبه محاسبه اوقات که به جلسه پیوسته بود همراه با "گزارشی" که تنظیم شده نیز ثابت می باشد.

در همه این منابعی که اطلاع داده شده، از معلوماتیکه می توان بیشتر از این نیز تکثیر کرد، نتیجه بعمل آمده این است:

اوقات امساکیکه بدون تمکین و زاویه ارتفاع خورشید در زیر خط افق (۱۸-) درجه گرفته شده و حساب شده، غلط می باشد.

هم با گرفتن ارتفاع خورشید به اندازه (۱۸-) درجه در زیر خط افق، با نزدیک کردن خورشید به افق و همچنین با برداشتن کامل مدت تمکین در محاسبات انجام شده، بطور تقریبی در وقت امساک (در جاهایی مانند ترکیه که درجه عرض آنها بین ۳۶-۴۲ درجه می باشند) در حدود ۱۵-۲۰ دقیقه تفاوت بمیان آمده و به روزه از وقت امساک حقیقی ۱۵-۲۰ دقیقه بعد شروع کرده شده و روزه های گرفته شده فاسد می گردد. لازم و ضروری است که این روزه های گرفته شده قضا کرده شود.

"در سایت ها و تقویم هاییکه وقت امساک غلط قرار دارند، "در سال ۱۹۸۲ در هنگام برداشته شدن تمکین از وقت امساک، در راستای قاعده تسهیل در اسلام بجای ۱۹ درجه، ۱۸ درجه را که یک معیار علمی می باشد تعیین شده است". بیانهای آنها به این شکل، تغییر دادن بیانات علمای اسلام می باشد. زیرا؛

بطور مستقل و کیفی، با بیان کردن "در راستای قاعده تسهیل"، هم ارتفاع ۱۹ درجه در زیر افق را با آوردن به ۱۸ درجه و همچنین با از میان برداشتن مدت تمکین، اوقات امساک حقیقی از میان برداشته شده، اوقات غلط را بعنوان وقت امساک اعلام کرده اند.

نیز در موضوعات مربوط به "قاعده تسهیل"، با حکم اینکه در دین سهولت وجود دارد، بمعنی "جذاب آمدن به نفس"، "چیزیکه برایت راحت می آید انجام بده" نبوده، در کتابهای علمای اسلام نقل شده است که بمعنی انجام تکلیف های تسهیل شده است که در دین بیان شده است.

نشانه های اوقات نماز و امساک، با نص (قرآن کریم و احادیث شریف) ثابت است. علمای اسلام اینها را با تفصیلات توضیح داده اند و آسترونوم های اسلام نیز، در شکلی مطابق به این تفصیلات، محاسبه اوقات را انجام داده اند. همه اینها مانند نوشته روی سنگ مرمر، در طول قرنها تطبیق گردیده و تا به سال ۱۹۸۳ به هیچ وجه تغییر داده نشده است.

در شرح "دُرر الحکّام" می گوید که: "ممکن است با تغییر زمان، احکام مربوط به عادات و عنعنه تغییر یابد. در نص (قرآن کریم و احادیث شریف)، احکامیکه بر دلیل و مدرک تکیه کرده است، با زمان تغییر نمی یابد."

هکذا، در ماده ۳۹ (مجله) و در شرح آن می گوید که: "احکام با زمان تغییر می یابد. احکامیکه بر عادات و عنعنه تکیه می کند تغییر می کند. احکامیکه با نص فهمیده شده با زمان تغییر نمی کند."

در نتیجه، با استفاده از بیان "قاعده تسهیل"، اعتباراً از سال ۱۹۸۳ با این تغییراتی که در وقت امساک انجام یافته، از برای اینکه اوقات امساک صحیح از میان برداشته شده، روزه هاییکه مطابق به این اوقات امساکیکه غلط است گرفته میشود نیز فاسد می باشد.

در واقع مانند بیان علمای اسلام در اثرهایشان در درّ یکتا نیز نوشته است که: روزه کسیکه وقت امساک را ۴-۳ دقیقه به تعویق بیاندازد، و کسی که غروب (شام) را ۴-۳ دقیقه به پیش بکشد، روزه و نماز شام آنکس فاسد میگردد.

تا به اینجا، روزه هاییکه مطابق به اوقات امساکیکه غلط بودنشان اثبات شده، محقق که لازم و ضروری است قضا کرده شوند.

تقویم ترکیه
ریاست هیأت محاسبه اوقات

آدرس اینترنتی: www.turktakvim.com
ای میل:        info@turktakvim.com